Er zijn ook vormen van afleiding die levenskwaliteit geven, zoals wandelen, fietsen of praten over iets leuks met een vriend. Maar ga eens na hoe jouw emoties zijn? Wat doe jij na een gebeurtenis? In welk denkpatroon zit jij?
De zes patronen
AFLEIDEN
‘Waar is de snoepkast?’
Aangezien we onaangename gevoelens liever vermijden, zoeken we vaak afleidingen om ze niet te voelen. Dit doen we vaak en op verschillende manieren. Bijvoorbeeld door te snoepen, tv te kijken, alcohol te drinken of te praten over koetjes en kalfjes , terwijl er belangrijke dingen gezegd zouden moeten worden. We vermijden over essentiële dingen te spreken.
Op zich is er daar niets mis mee. Alleen willen we nagaan wanneer deze afleidingen zo dominerend worden dat ze onze levenskwaliteit aantasten. Als we helemaal aan de tv of aan de drank zijn gekluisterd, dan is er nog weinig ruimte om het leven in al zijn dimensies te beleven.
Exploratie Wat is mijn manier om me af te leiden? Wat doe ik als ik me niet goed voel?
VERMIJDEN
‘Ik ga nog liever 10 kilometer verder mijn boodschappen doen als in de winkel waar ik ruzie kreeg met een cassiére!’
Soms kan het belangrijk zijn om wat af te koelen en iemand een tijdje te laten. Maar vermijden kan ook een gewoonte worden. Je gaat steeds meer mensen, situaties en plaatsen vermijden, waardoor je leefwereld heel klein wordt.
Het kan ook zijn dat je alsmaar conflicten vermijdt en verandert van onderwerp telkens als het moeilijk wordt. Of je zegt gewoon continue ja tegen anderen om onaangename gevoelens te vermijden voor jezelf of voor anderen. Exploratie
Wie vermijd ik? Wat vermijd ik werkelijk?
Als je overweldigd wordt door een stressvolle situatie, kan het belangrijk zijn de situatie te verlaten en misschien een tijdje te vermijden tot je voldoende rust hebt om dan het conflict aan te pakken. Maar ga hem niet uit de weg.
RELATIVEREN
‘Het is niet zo erg’ zegt je denken
Je gevoel schreeuwt: ‘Vreselijk’
Als we relativeren, kunnen we vanuit een ander perspectief kijken naar een moeilijkheid. Dit kan een meer realistische kijk geven op de situatie. Soms kan relativeren echter betekenen dat je ontkent wat je werkelijk voelt. Het wordt ‘minimaliseren’. Je maakt van een olifant een mug.
Was er ooit iemand die jou emotioneel wilde steunen met de woorden ‘het is niet zo erg’? Voelde je je daardoor gesteund? De kans is groot dat je je nog slechter voelde. Of vertel je jezelf dat het niet zo erg is of dat je geen ‘logische’ reden hebt om je zo te voelen?
Exploratie
Wat is goed om te relativeren? Waar ga ik te veel relativeren?
Relativeren kan soms nuttig zijn, vooral als je van een mug een olifant maakt. Maar het is ook belangrijk je gevoelens de aandacht te geven die ze nodig hebben. Wat je voelt, is wat je voelt. Je denken is van een andere orde. Je diepste gevoelens respecteren is een vorm van zelfrespect.
NADENKEN OF PIEKEREN
Gevoelens zijn er om aanvaard te worden. Problemen om opgelost te worden.
Het denken gaat niet alleen relativeren, maar probeert ook oorzaken en oplossingen te vinden. Het verstand wil begrijpen. Dit geeft de indruk van controle. Daarbij komt een enorme piekerstroom op gang.
Waarom voel ik mij toch zo?
Zou het daaraan liggen?
Mijn verleden?
Mijn toekomst?
Wat heb ik nu weer verkeerd gedaan?
Het nadenken over gevoelens gaat meestal de verkeerde richting uit. Vaak komen er schuld, oordeel en boete bij. Dit brengt nieuwe spanningen en onaangename gevoelens met zich mee.
Exploratie
Analyseer ik mijn gevoelens? Geeft het denken mij de indruk van controle?
Gevoelens zijn er in de eerste plaats om beleefd te morden. Accepteer waar je nu bent, eerder dan te klagen over het feit dat er gebeurt wat gebeurt. Zodra dit moment geaccepteerd is, komt er rust en kun je helder bepalen hoe je verder wilt met de situatie zoals ze zich voordoet.
KLAGEN EN SCHULD
Het is niet eerlijk!
Onaangename gevoelens brengen gemakkelijk oordelen tot stand. We beoordelen ons gevoel en we klagen over wat we vinden dat er niet mag zijn.s
Ik wil me niet zo voelen
Ik heb een hekel aan dit gevoel.
Het had niet mogen gebeuren.
Waarom doen ze mij dit aan?
We zoeken vaak iets of iemand om de schuld te geven. Soms geven we de schuld aan onszelf. Er komt dan afkeer van onszelf. In extreme vorm hebben we zo’n hekel aan onszelf dat we het ‘zelf’ willen vernietigen.
Exploratie
Wat gebeurt er als ik klaag en weerstand geef aan mijn ervaring? Wat doen gedachten zoals ‘het is mijn of zijn schuld’?
Het is belangrijk een onderscheid te maken tussen spijt en schuld. Schuld is vaak op jezelf en het verleden gericht. Spijt kijkt naar de hele situatie nu en naar wat er in de toekomst gedaan kan worden.
VASTHOUDEN
Ja maar …..ik voel me echt slecht!
Raar maar waar, op bepaalde momenten zijn we gehecht aan onze onaangename gevoelens. We wentelen er ons in en nemen de rol aan van ‘arme ik’, vaak om aandacht te krijgen. We houden een slachtofferrol in stand door te blijven klagen en zeuren. En op een subtiel niveau weiger je om je beter te voelen.
Het is belangrijk dat we die tendens zien in ons leven. In sommige gevallen komt er ‘secundaire ziektewinst’-gedrag, wat ook een maatschappelijke weerslag heeft.
Bijna iedereen zoekt aandacht. Je ziet het al bij kleine kinderen. Mama, kijk naar mij! Papa, kijk naar mij! Ze willen bewonderd worden. Voor volwassenen is het nauwelijks anders. En ja, we zijn mensen, oprechte positieve woorden kunnen ons weer moed en vertrouwen schenken. Het zoeken naar aandacht echter is een verloren zaak. Het is als zoeken naar geluk.
Exploratie
Wat doe ik als ik pijn heb en aandacht wil? Klaag ik of overdrijf ik in de hoop gehoord te worden?
Kun je het huidige moment helemaal vertrouwen?
Kan het ook op een andere manier?
Van reageren naar antwoorden
We hebben nu zes reactiepatronen besproken en onderzocht. Bijna iedereen heeft er ergens wel last van. Op zich zijn ze niet fout. “Het is ook belangrijk om je even te kunnen afleiden en niet onmiddelijk in volle aandacht aan het gevoel te geven. Maar als afleiding je enige weg wordt, als je continu je gevoel minimaliseert of maximaliseert, dan loop je weg van jezelf en verlies je de vrije keuze en het respect waarmee je in het leven wilt staan. Ga eens na hoe jij denkt? En wat je zoekt? Hoe reageer jij op een situatie? En waarom mag je soms niet voelen?